Tot voor kort kon een gemeente niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld.  Deze strafrechtelijke immuniteit werd echter sinds 30 juli 2018 opgeheven door de wet van 11 juli 2018 tot wijziging van het Strafwetboek en de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering wat de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van rechtspersonen betreft.

De opheffing van de strafrechtelijke immuniteit geldt trouwens niet enkel voor de gemeenten, maar voor alle publiekrechtelijke rechtspersonen die tot voor kort van deze immuniteit genoten (de zogenaamde politieke publieke rechtspersonen).  Dus bijvoorbeeld ook voor de Federale Staat, de gewesten, de gemeenschappen, de provincies, de hulpverleningszones en de OCMW’s.

Ook deze rechtspersonen kunnen nu dus veroordeeld worden door de strafrechter wegens een strafrechtelijke inbreuk.

Dit zal enkel mogelijk zijn indien er sprake is van feiten die een intrinsiek verband hebben met de verwezenlijking van het doel van de rechtspersoon of de waarneming van zijn belangen, of die, zoals blijkt uit de concrete omstandigheden, voor zijn rekening zijn gepleegd.  Een gemeente kan dus ook strafrechtelijk verantwoordelijk worden gesteld voor feiten gepleegd door een personeelslid in het kader van de uitoefening van zijn functie.

Schuldigverklaring en schadevergoeding voor burgers en ondernemingen mogelijk

De strafrechter kan aan deze publiekrechtelijke rechtspersonen weliswaar geen straf opleggen (bv. een boete of verbeurdverklaring), maar kan enkel een eenvoudige schuldigverklaring uitspreken.

Een schuldigverklaring heeft wel tot gevolg dat het slachtoffer een schadevergoeding kan vorderen van de rechtspersoon.

Een belangrijk gevolg van deze wetswijziging is ook dat burgers of ondernemingen voortaan tegen een gemeente of andere publiekrechtelijke rechtspersoon een klacht bij het Parket of een klacht met burgerlijke partijstelling bij een Onderzoeksrechter kunnen indienen.

De impact van deze wetswijziging zal nog moeten blijken.  Maar gemeenten en andere publiekrechtelijke rechtspersonen houden er best rekening mee dat de bijzondere wetgeving waarmee zij geconfronteerd worden bij hun dagelijkse werking vaak ook strafbepalingen bevat (bv. de regelgeving met betrekking tot overheidsopdrachten, het omgevingsrecht, het arbeidsrecht, de regelgeving met betrekking tot het welzijn op het werk, de privacywetgeving, enz.).

Contacteer meester Franky De Mil of meester Willy Van der Gucht indien u meer informatie wenst over dit onderwerp.