In een arrest van 22 mei 2015 heeft het Hof van Cassatie (www.cass.be) beslist dat de fiscus voortaan onrechtmatig verkregen bewijs toch mag gebruiken tegen een belastingplichtige, weliswaar binnen bepaalde perken:

“De fiscale wetgeving bevat geen algemene bepaling die het gebruik verbiedt van onrechtmatig verkregen bewijs voor het vaststellen van een belastingschuld en zo, daartoe gronden aanwezig zijn, voor het opleggen van een verhoging of een boete. Het gebruik door de administratie van onrechtmatig verkregen bewijs dient te worden getoetst aan de beginselen van behoorlijk bestuur en het recht op een eerlijk proces. Behoudens wanneer de wetgever ter zake in bijzondere sancties voorziet, kan het gebruik van onrechtmatig verkregen bewijs in fiscale zaken slechts worden geweerd indien de bewijsmiddelen verkregen zijn op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht dat dit gebruik onder alle omstandigheden als ontoelaatbaar moet worden geacht, of indien dit gebruik het recht van de belastingplichtige op een eerlijk proces in het gedrang brengt. De rechter kan bij die afweging onder meer rekening houden met één of meer van volgende omstandigheden : het zuiver formeel karakter van de onregelmatigheid, de weerslag ervan op het recht of de vrijheid die door de overschreden norm worden beschermd, het al dan niet opzettelijk karakter van de door de overheid begane onrechtmatigheid en de omstandigheid dat de ernst van de inbreuk veruit de begane onrechtmatigheid overstijgt”.

Dit arrest wordt kritisch benaderd door fiscale advocaten en fiscaal adviseurs. Zij houden voor dat het arrest onzekerheid zal veroorzaken. Het is ook een slechte evolutie dat bijvoorbeeld zaken zoals het schenden van het beroepsgeheim, het uitvoeren van een echte huiszoeking in plaats van een fiscale visitatie… mogelijks door de beugel kunnen. In een rechtstaat moeten zowel de burger als de overheid de wetgeving respecteren.

In een persbericht van 10 juni 2015 (www.advocaat.be) gaf de Orde van Vlaamse Balies, die alle Vlaamse advocaten groepeert, reeds te kennen het standpunt van het Hof van Cassatie te betreuren, nu het toelaat dat de fiscus onrechtmatig verkregen bewijs gebruikt om het bestaan van een belastingschuld aan te tonen. Dat principe was reeds eerder aanvaard in strafzaken.

De Orde van Vlaamse Balies meent dat procedureregels zijn ingevoerd met een bepaalde bedoeling. Zij moeten de rechten van de burger beschermen en hem vrijwaren tegen een willekeurige behandeling door de overheid. Het feit dat die regels in bepaalde omstandigheden buitenspel kunnen worden gezet, vormt een aantasting van die rechtsbescherming.

Ook uit politieke hoek bleef het niet stil. Het arrest van het Hof van Cassatie komt er terwijl in het regeerakkoord te lezen staat : “De fiscus behandelt de belastingplichtige met respect… De administratieve controleprocedures worden geëvalueerd en indien nodig aangepast met het oog op het bereiken van meer doelmatigheid, doeltreffendheid, billijkheid, rechtvaardigheid en proportionaliteit, teneinde de fundamentele rechten van de belastingplichtige, waaronder het recht op privacy, te vrijwaren. Daarbij wordt rekening gehouden met de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.”

De Minister van Financiën kondigde dan ook aan het arrest te onderzoeken. Desgevallend zal een wetgevend ingrijpen moeten volgen.